.:: Ronchi Test Platform ::.

Yandaki 2 metre 10 santimlik bir tabut! Evet, bazı çatkılı Dobsonian'lara geçirilen siyah kefen (-bknz. Shrouds Products by OPT Corp) gibi ben de buna tabut demek istedim. Aslında bu bir Ronchi test platformu...:)

Kullanılan malzeme 3 milimlik dikdörtgen (30x210 cm.) MDF ile 15 milimlik kare (destekler için) kereste ve de biraz çivi. Ayrıca sağlam olması için tutkal da kullandığımı belirtmeliyim.

Çizimde üst kat aynaya doğru (30 mm.) kaymış görünmekte. Bu sayede ayna için özel bir dayanak eklemeyi düşünüyorum. Belki de evdeki basit bir düzeneği kullanabilirim. Yani ayna yine içeride (karanlıkta) olacak ama destek çıkıntılı bölüme sabitlenecek. Aklıma en iyi çözüm olarak kütüphaneler için geliştirilmiş ve tüm rafı doldurmayan kitapları dik tutmaya yarayan krom kaplı demir destekler geldi.

Ayrıca gözlem bölümündeki (diğer taraftaki) açıklık sayesinde bir raylı sistem yerleştirebilirim. Taban çift katlı olduğu için içerisine alüminyum profil girebiliyor. Belki bir taşla iki kuş vurup odak uzaklığını bir miktar dışarıya da uzatabilirim. Ama alüminyum yumuşak bir malzeme olduğu için bu fazla uzun olmamalı. Özetle gelişmeye açık bir tasarım gibi duruyor çünkü basit.

.:: Cassegrain Formula ::.

Bir Cassegrain teleskopa başlamak için ilkokul 4. sınıf matematiğine ve Pisagor'un temellerini attığı şeylere ihtiyacınız var. Belki de basit Pisagor Kuramı ile de çözebilirdik. Ama dik üçgen için ışık hüzmesini boylamasına ikiye bölmek gerekeceğinden oranlamak daha kolay olacak. Çünkü aslında her şeyin, Pisagor'un müzikte de uyguladığı bir orantı olduğunu göreceksiniz...

Şimdi başlayalım ve örnekleri kolaydan zora doğru çözelim. Denklemleri şekiller üzerinde takip edebilirsiniz. Hemen altına da şu basit örnek ile başlayacağız:

Çukur Ayna Çapı (D): 250 mm. / Tümsek Ayna Çapı (d): 75 mm.
Çukur Ayna Odağı (F): 600 mm. / Odak Arkası Uzaklığı (L): 300 mm.

Şekil-1: Tümsek aynanın yeri

L = BFL (Back Focal Length)

Bu gerçekten basit bir oran, F/F' = D/d orantısından geliyor ve bize ikincil aynayı koyacağımız yeri veriyor. Bir başka deyişle "odak kesiğini" çünkü buradan itibaren birincil aynadan gelen ışık hüzmesi kesiliyor ve geri gönderiliyor. Peki, kesilen bu ışık hüzmesinin boyunu (F') kıvrak bir hamle ile hesaplayalım:

F' = dF/D = 75 * 600 / 250
F' = 45000 / 250 = 180 mm. (veya 600 * 0,3)

Evet bu çok küçük bir uzunluk. Öyle ya, odak uzaklığı 600 mm. idi ve bu değerden çıkarırsak ikincil aynayı, birincil aynadan 420 mm. öteye koymalıyız. Ancak bu sefer kesilen ışık hüzmesi tüpün ortasına bile gelmeden küçülecek ve aynaya doğru terslenmiş bir şekilde saçılacak. İşte biz bunu istemediğimiz için ikincil aynaya biraz tümseklik verip odağı uzatacağız. Bunu hesaplamak için ise F2'yi yani ikincil aynanın odak uzaklığını bulmalıyız.

Şekil-2: Tümsek aynanın odak uzaklığı

Bunu bulmak için de yine benzer bir orantıdan (F1/F2 = Q/q) oran oluşturacağız. Dikkat ederseniz önceki orantıda küçük çaplı aynayı (d) büyük çaplı aynaya (D) bölüyorduk. O yüzden birden küçük (<1) değerler çıkıyordu ve odak kesiğini buluyorduk. Şimdi ise tam tersi bir orantı söz konusu ve bu değer birden büyük (>1) olmak zorunda. Zaten bire eşit olduğunda birincil ayna ile ikincil ayna birbirine yapışmış demektir. Bulacağımız değeri odak kesiği ile oranlıyoruz. Böylece odağı var olan (birincil aynadan gelen) noktadan uzağa taşıyacağız. Ancak bunu hesaplamadan önce Şekil-2'de görülen q ve Q'yu bulmalıyız. Bu ise basit bir toplama ve çıkarma işleminden başka bir şey değil:

q = L+F-F' = 300+600-180 = 720 mm.
Q = q-F' = 720 - 180 = 540 mm.

Aslında bütün bunlar Şekil-2'de açıkça görüldüğü gibi çok basit. Hatta harfleri öyle bir yerleştirdim ki oran orantı size ben burdayım diye göz kırpsın! Peki o zaman, şekilde gördüğümüzü hemen orantılayıp ikincil (tümsek) aynanın odak uzaklığını (F2) bir güzel hesaplayalım:

F2 = qF'/Q = 720 * 180 / 540
F2 = 129600 / 540 = 240 mm. (veya 180 * 1,333...)

İşte bu değer bizim sagitta (derinlik) denkleminde F yerine koyacağımız değer. Şimdi pratik olan denkleme bu değeri ve r'yi (d/2) yerleştirip aradığımız tümseklik değerini (c) bulalım:

c = r^2/4F = 37,5^2 / 4 * 240
c = 1406,25 / 960 = ~ 1,465 mm.

Kaynaklar:
1. Basic Geometry by Pythagoras
2. Cassegrain Notes by Kenneth Novak

.:: Tekerlek1: 4 Saat Cilalama Neticesi ::.

Uzun bir arada sonra ilk Rochi Testi vidyosu...:)

.:: Küresellik Düzeltme Hareketi ::.

Merhaba,

Kendimizi düzeltelim (iyileştirelim) derken aynamızı unuttuk. Ne kadar dumbell ile agresif bir aşındırma yapsam da hiç bir zaman doğru bir küresellik elde edemezsiniz. O yüzden arada küresel düzeltme hareketi yapmak gerekiyor...

Buna çevresel düzeltme hareketi de diyebiliriz. Çünkü ayna çevresinin içinde kalan en önemli bölümü düzeltiyorum. Bu bölüm kenarlardan 2-3 cm . içerisi (bu hiç aşınmayan ile bir kısmı az aşınan sınır) ve ortaya doğru toplamda 7 cm. bölümdür. Kullanılan alet ise 15 cm.lik aynanın son haliyle uyumlu dışbükey camdır.

Hareket basit, doğada gördüğümüz gibi. Ay ile dünyanın hareketine benzer. Dikkat ederseniz ayna yüzeyindeki malzeme Samanyolu Gökadası'nın yapısına (kollarına) benziyor. Tek yaptığınız, aleti ayna çevresinde yarısına kadar çıkararak döndürmek. Bir yandan da mümkün olduğunca aleti kendi çevresinde de döndürüyoruz ki hep aynı yerler temas etmesin.

Aslında daha sonra ayna yüzeyi ile uyumlu mozaik dizilip alçı kalıba sokulacak. Bir nevi negatifini (fotoğrafını) alacağız. Ancak genelde alet kenarları çok aşındığından çevredeki mozaikler merkeze göre hızlı eriyor.
Özetle küreselliğe ve hedef derinliğe ne kadar yakın olursak o kadar iyi.

Bunu da yandaki fotoğraflarda görülen küresellik farkı eğrilerinden (-bknz. 6gen Ayna Güncem) ve ölçüm sonuçlarından görebilirsiniz. Derinlik hesaplamakta kullandığımız basit bir denklemi aynanın herhangi bir noktasındaki derinliği bulmada kullanıyoruz. Genelde bir kaç noktadan (-bknz. önceki fotoğraf) işaretleyip karşılaştırmak yeterli.

.:: Yola Devam ::.

Bu uzun bir yol...:)

Çünkü bu yolda nasipse Tekerlek1'i bitirmeye kararlıyım. Bazen bu haftaki gibi sağlık sorunlarıyla mücadele edebilirim. Allah izin verdiği ölçü de yola devam...

Rahatsızlığım influenza virüsüne bağlı olmalı çünkü belirtileri tipikti. Hatta hangi şirketin havasız ofisinden kaptığımı da iyi biliyorum ama uzun kuluçka süresine anlam veremedim bir türlü...:)

Neyse, neler neler çektiğimden bahsedip konudan çok uzaklaşmayayım. Ama hastalığım süresince bana destek olan başta anneme, sonra da telefon ve elektronik iletiler ile iyi dilekte bulunan arkadaşlarıma koca bir teşekkür etmeliyim: TEŞEKKÜRLER...

Konu madem sağlıktan açıldı ve teleskop yaparken ellerimizi kullandığımız için bilek sağlığı ile ilgili olan ve bileğimi incittiğimden (-bknz. incinme) kullandığım atelden ve bir kaç öneriden bahsedeyim.

Yukarıda sol elimde takılı duran ve sağ elimdekinin demir desteği çıkartılmış (resimde yandan görülüyor) açık duran bilek ateli görülmektedir.

Bilgisayar (özellikle notebook) kullanıcılarının tanışmış olabileceği bir rahatsızlığa (-bknz. Carpal Tunnel) da iyi gelen (sinir ilaçlarına destek olan) bu atelleri yoğun teleskop yapımlarında gün sonu yatarken kullanabilirsiniz. Hatta şu an yazı yazarken takıyorum da çok rahat olduğunu söyleyebilirim. Ama kalem ile yazı yazarken değil...:)

Aslında 6" gibi küçük aynalarda önemli bir rahatsızlık olmayabilir. Ama tek elinizi daha sık kullanırsanız küçük çaplarda bile sıkıntı yaşamanız içten bile değil. O yüzden her zaman çift el ile çalışmanızda fayda var. Hele ki benim geçen hafta yaptığım gibi 2,5 kg. ağırlığında dumbell kullanıyorsanız risk büyük. Ben de bu boş durduğum dönemde bunu telafi etmeye çalistim çünkü sag bilegimi incitmisim...:(

Son önerim ise camlari döndürürken bir oturumda saat yönünde döndürüyorsaniz, sonraki oturumda tersi yönde hareket ettirin. Böylece sık kullandığınız güçlü elinizin farklı hareket yapmasını sağlayarak bileğinizi korumuş olursunuz. Aynı öneri camlarınızı yıkarken de geçerli. Her zaman aynı elde tutup diğeriyle temizlerseniz, bu sorun olabilir demektir.

.:: 1. Ayna Sagitta 0,5 mm. ::.

Önceki iletimde bahsettiğim alet mucize gibi! Kendi ağırlığı ve sertliği ile süratli aşındırıyor...:)

Aslında daha önce küçük alet (yabancılar sub-diameter diyor) kullanmıştım ve kendimce değişik hareketler keşfetmiştim. Ancak demir kadar sert olmadıkları için gelenekselden tek farkı vardı, o da sürekli Ayna Altta (TOT) çalışmaktı. Zaten AA çalışmayı her zaman sevmişimdir. Neyse...

Özetle fotoğraflardan da görüldüğü gibi fiili olarak ilk Cassegrain (bundan sonra şöyle yazacağım: Tekerlek1) aynamı aşındırmaya başladım. Yani deney ve denemeler bitti. Belki bir tek cilalama için bir alternatif deneyebilirim.

.:: Dumbell Alet Denemesi :..

Bu sabah ilk denememi yaptım. Ama önce ortasındaki bölümü yaklaşık 1 mm. kadar aşındırmalıydım. Çünkü aynamın ortası delik ve bu bölüm delikte ciddi derecede kırıklara (takılmalara) neden olabilir. İşimi şansa bırakamam...:)

Yukarıdaki fotoğrafta, ortadaki halkada görülen iki kılavuz deliğinin derinliği yaklaşık 2 milimdi. Amaç fazla elektrik harcamadan yaklaşık 1 mm. kadar taşlama yaparak aşındırmaktı. Zannedersem bu takılmaları önleyecektir. Zaten bir süre sonra sagitta artacağından tehlike olmaktan çıkacak. Çünkü döküm kolay aşınan bir malzeme değilmiş.

Şimdi 10 inçlik cam yüzeyinde deneyeceğim. Herhalde gün bitmeden sonuçlarını naklederim inşaallah. Aslında 8 inçlik olana biraz büyük geldi gibi. Çünkü önemli derecede bir aşındırma meydana gelmedi. Ama istediğim ölçüler (135 mm.) tam bu şekilde. Ağırlığı da zaten camın ağırlığı kadar. Bundan mükemmel olamazdı!

Bir de denizcilerin kullandığı krom flanşlardan bulabilseydim. Ancak Karaköy'e akşam çok geç vakitte geçebildim. Neredeyse tüm dükkanlar kapalıydı. Sirkeci piyasası da onun akabinde seri bir şekilde kapanmaya başlamıştı. Artık daha geniş bir zamanda farklı biçimde ağırlıklara bakacağım.